در واقع به از بین بردن سلولهای سرطانی با استفاده از داروهای خاص گفته میشود. داروهای شیمی درمانی باعث از بین رفتن سلولهای درحال تقسیم شده و بیشترین آسیب را به این سلولها میزنند زیرا یکی از بارزترین خصوصیات سلول های سرطانی سرعت در تکثیرآنهاست.
این داروها به محض اینکه سلول ها وارد مرحله ی تکثیر میشوند آنها را از بین میبرند. در بافتهای طبیعی بدن تعداد سلولهای درحال تقسیم بسیارکم هستند و به همین دلیل آسیب کمی هم به آنها وارد میشود.
برای جلوگیری از احتمال وجود سلول های سرطانی و از بین بردن سلول های باقی مانده پس از جراحی تومور و این روش احتمال بهبود را بسیار افزایش داده و تکمیل کننده روند درمانی است.
تزریق مجموعه داروهایی است که با فاصله زمانی حدود ۳ هفته به بیمار تجویز میگردد. این داروها عارضه هایی پس از مصرف به همراه خواهند داشت که در این فواصل زمانی برطرف میشوند و بدن بیمار آمادگی دریافت سری بعدی داروها را پس از گذشت این فاصله زمانی بدست خواهد آورد.
عوارض آن در زمان استفاده و یا پس از استفاده از داروها در بیمار دریافت کننده بروز می یابند و این عوارض ها که در زمان استفاده ایجاد میشوند معمولا گذرا و قابل برگشت هستند. شایع ترین این عوارض عبارتند از تهوع، استفراغ، ریزش موها و کاهش سلولهای خونی . عوارض درازمدت این داروها عبارتند از نارسایی تخمدان ها، اختلالات قلبی.
به دلیل سرعت بالای تکثیری که فولیکولهای مو دارند به سرعت تحت تاثیر داروهای درمانی قرار میگیرند که نتیجه آن ریزش موها است. اما پس از پایان معمولا موها دوباره همانند اول رشد خواهند کرد.
لزوما نه، زیرا انجام آن معیارهای مشخصی دارد. مثلا وقتی غدد لنفاوی زیربغل درگیر شده باشند شیمی درمانی ضرورت پیدا میکند و یا در تومورهایی که از نظر گیرنده هورمونی (استروژن و پروژسترون) منفی هستند انجام آن لازم خواهد شد.
سرطان هایی که از طرق غربالگری پیدا میشوند معمولا در مراحل خیلی زودرس شناسایی میشوند و احتمال نیاز به شیمی درمانی در آنها کمتر است و اما درمقابل سرطان هایی که با تاخیر شناسایی میشوند به احتمال زیاد نیاز پیدا خواهند کرد.
در سه حالت قبل از جراحی انجام می شود:
در اکثر موارد جراحی بخش اصلی درمان است بجز در مرحله چهارم بیماری که متاستاز به سایر ارگانها پیش آمده باشد.
لزوما همیشه نیاز به برداشتن پستان نمی باشد بلکه روش های مختلفی وجود دارند که با استفاده از آنها میتوان پستان را حفظ کرد. درواقع در روش های حفظ پستان تومور به همراه حاشیه ای از بافت سالم برداشته میشود و شکل کلی پستان دوباره برقرار میگردد.
برداشتن کل بافت پستان یعنی در عمل جراحی ماستکتومی احتمال عود موضعی (عود تومور در محل اولیه آن) به حداقل میرسد. اما احتمال متاستاز (درگیری سایر اعضا) در ماستکتومی و در روش های حفظ پستان (لامپکتومی) برابر است. البته تفاوت میزان عود موضعی در ماستکتومی و روش های حفظ پستان در صورتی که همراه با پرتودرمانی باشد، بسیار اندک است.
برداشتن پستان نمیتواند باعث جلوگیری از شیمی درمانی شود زیرا هدف اصلی از شیمی درمانی به حداقل رساندن احتمال متاستاز(درگیری سایر اعضای بدن) میباشد و نوع جراحی اعم از ماستکتومی ویا لامپکتومی (حفظ پستان) در نیاز بیمار به شیمی درمانی بی تاثیر خواهد بود.
میتوان گفت در بعضی بیماران بله. دربیماران مبتلا به سرطان پستان که لامپکتومی میشود بقیه بافت پستان باید پرتودرمانی ( رادیوتراپی ) بگیرد. قاعدتا برداشتن کل پستان نیاز بیمار به این پرتودرمانی را برطرف خواهد ساخت. اما گاهی علت تجویز پرتودرمانی اندازه تومور ویا تعداد غدد لنفاوی درگیر در ناحیه زیربغل است که دراین موارد انجام عمل جراحی ماستکتومی (برداشتن کل پستان) نیاز به رادیوتراپی را برطرف نخواهد کرد.
لزوما خیر.هنگامیکه تومورها کوچک تر و مراحل اولیه سرطان پستان باشد انجام جراحی حفظ پستان راحت تر قابل انجام است اما گاهی ماستکتومی در مراحل خیلی زودرس بیماری توصیه میگردد. درمقابل در مراحل پیشرفته نیز میتوان با انجام شیمی درمانی قبل از جراحی تومور را کوچک کرد و سپس اقدام به جراحی حفظ پستان (لامپکتومی) نمود.
اگر هر دو پستان با سرطان درگیر باشند برداشتن هر دو پستان ضرورت ندارد. برداشتن پستان مقابل به صورت پیشگیرانه انجام میشود. لطفا به مبحث ماستکتومی پیشگیرانه مراجعه کنید.
براساس تحقیقات عدم درمان سرطان پستان، پس از زمان متوسط ۲ الی ۷ سال با مرگ همراه خواهد بود. امروزه حدود ۹۰ درصد بیماران در پایان ۵ سال زنده اند و البته در مراحل زودرس بیماری این آمار بیش از ۹۸ درصد بیماران را شامل می گردد.
عوامل زیادی دراین موضوع موثرند اما مهمترین آن ها عبارتند از: اندازه تومور، درگیری غدد لنفاوی ، درگیری سایر نقاط بدن ، وابسته به هورمون بودن تومور، وضعیت HER2 ، خصوصیات تومور در بررسی پاتولوژی و بسیاری عوامل دیگر.
واضح است که تشخیص زودرس بیماری مهمترین عامل بهبود پیش آگهی است مهمترین دلیل غربالگری همین نکته است. تشخیص زودرس بیماری قابل تغییر دادن نیست از بین عوامل قابل تغییر پیگیری دقیق درمان بسیار مهم است.
در مرحله زودرس درصد بیمارانی که در پایان ۵ سال زنده اند ۹۸/۵ درصد، در مرحله موضعی پیشرفته ۸۴/۶ درصد و در مرحله پیشرفته که سایر مناطق بدن درگیر بیماری میشوند این آمار به ۲۵ درصد می رسد.
در مرحله صفر که بیمارانی هستند که در غربالگری تشخیص داده میشوند و سلولهای سرطانی محدود به داخل مجاری شیری هستند، ۱۰۰ درصد بیماران در پایان ۵ سال زنده می مانند.
خلاصه درمان در هر بیماری منوط به شرایط بیمار و نوع سرطان برنامه درمانی تجویز می گردد؛ اما معمولا شامل جراحی ، شیمی درمانی ، هورمون درمانی و درمان ضد HER2 میگردد.
اصولا در سرطان پستان در اول بیماری یک بیماری موضعی محسوب میگردد و این در نظر گرفته می شود که این تومور محدود به خود پستان می باشد به همین دلیل درمان موضعی جراحی و احتمالا پرتو درمانی انجام می گردد. اما در مراحل که بیماری پیشرفت داشته باشد و غدد لنفاوی زیر بغل را به طور چشم گیری درگیرکرده باشد، علاوه بر درمان موضعی، درمان کل بدن نیز انجام میشود تا از گسترش محدوده بیماری به سایر نقاط بدن جلوگیری گردد و البته در این میان درمان کل بدن اولویت خواهد داشت و به همین دلیل درمان کل بدن که شامل شیمی درمانی و هورمون درمانی میگردد، حتی ممکن است قبل از جراحی انجام شود.
درمان بر اساس مراحل بیماری( خلاصه درمان ) :
اگر بیماری به موقع شناخته شود و تحت درمان قرارگیرند در احتمال بسیار کم در ۵ تا ۱۰ سال اول دچار مشکل می گردند اما اگر بیماری که درمان نشوند به طور متوسط ظرف ۲ الی ۷ سال فوت خواهند کرد. برای اطلاعات بیشتر به قسمت “ پیش آگهی ” مراجعه کنید.
در اغلب موارد اولین مرحله جراحی و بعد از آن شیمی درمانی و سپس رادیوتراپی انجام می گردد و درمان ضد HER2 وهورمون درمانی آخرین مراحل خواهند بود انجام جراحی در زمان شیمی درمانی ویا انجام همزمان شیمی درمانی و رادیوتراپی توصیه نمی گردد.
براساس آمارها درمان موجب شده که حدود ۹۰ درصد بیماران در پایان ۵ سال زنده اندو این در صورتی است که در صورت عدم درمان سرطان پستان زمان متوسط مرگ، بین ۲ تا ۷ سال خواهد بود. همچنین در مراحل زودرس بیماری این آمار بیش از ۹۸ درصد بیماران را شامل میگردد.
بیوپسی وقتی انجام میشود که توده ای شک برانگیز در پستان پیدا شود. این توده میتواند در معاینه و یا در تصویربرداری (ماموگرافی، سونوگرافی یا ام آر آی) پیدا شود. بسته به خصوصیات این توده پزشک ممکن است لازم بداند بخشی ویا کل توده را خارج کند تا از نوع بافت آن مطلع گردد.
روش بیوپسی عبارتند از نمونه برداری باز(عمل جراحی)، نمونه برداری با سوزن ظریف (FNA) و یا نمونه برداری با سوزن ضخیم (Core) البته نمونه برداری میتواند با هدایت لمس پزشک و یا با هدایت دستگاه های تصویربرداری (ماموگرافی، سونوگرافی یا ام آر آی) انجام شود.
در شرایط مختلف ممکن است هر یک از روش های نمونه برداری ارجحیت پیدا کنند ولی در مجموع ترجیح بر این است که تاحد ممکن از نمونه برداری باز کمتر استفاده شود و این که نمونه برداری با هدایت سونوگرافی انجام شود. با این وجود برای توده های سطحی و توده های پشت هاله مرکزی پستان معمولا از روش باز استفاده میشود و در توده هایی که فقط در ماموگرافی دیده شوند از روش استریوتاکتیک استفاده میشود.
برای بیوپسی باز معمولا لازم است بیمار بیهوشی محدودی بگیرد، به همین دلیل این کار معمولا در اتاق عمل انجام میگیرد. اما سایر روش های نمونه برداری را میتوان با استفاده از بیحس کننده های موضعی در اتاق عمل های سرپایی، درمانگاه یا مطب انجام داد. استفاده از سونوگرافی در تمامی این حالت ها مقدور است.
عمل جراحی باز با توجه به نیاز به بیهوشی میتواند طولانی شود، اما سایر روش ها ظرف چند دقیقه انجام میشوند.
برای روش های سرپایی که با بیحسی موضعی انجام میشوند بستری لازم نیست و نیم تا یکساعت پس از انجام نمونه برداری و پس از اطمینان از وضعیت عمومی بیمار، بیمار میتواند به خانه برگردد. اما درصورتی که بیمار بیهوشی عمومی بگیرد لازم است چند ساعت در کلینیک پزشکی باقی بماند.
عموما توصیه میشود شب قبل از هر گونه عمل جراحی بیمار استحمام کند. اگر بیمار به داروی بیحسی حساست دارد حتما باید پزشک را مطلع سازد. اگر بیمار داروی خاصی مصرف میکند باید آنرا با پزشک در میان بگذارد. مصرف آسپیرین قبل از نمونه برداری با سوزن ظریف اشکالی ندارد ولی برای سایر روش ها بهتر است با نظر پزشک مربوطه به مدت یک هفته قطع گردد.
در نمونه برداری باز با توجه به انجام عمل جراحی، مراقبت پس از عمل به نظر پزشک مربوطه بستگی خواهد داشت اما در روش های سوزنی مختصر فشار روی پانسمان و استفاده ای کیسه یخ روی پانسمان در ساعات اول پس از نمونه برداری و برداشتن پانسمان روز پس از نمونه برداری توصیه میشود. بیمار روز پس از عمل میتواند حمام کند. فعالیت های معمولی مشکلی ندارند اما ورزش بستگی به تحمل درد توسط بیمار دارد و بهتر است چند روی به تاخیر بیفتد تا التیام کامل حاصل گردد.
به هیچ وجه روش های نام برده فوق در کشور های مختلف هزاران بار در مورد بیماران انجام شده و مطالعات مختلف نشان داده اند که این روش های بیوپسی موجب چنین عارضه ای نمیشود.
در بعضی تومورها بله اما در تومور پستان این عارضه مطرح نیست.
در بیوپسی باز خط محل برش جراحی بسته به تکنیک جراحی و خصوصیات فردی بیمار به درجات مختلف قابل مشاهده خواهد بود. اما در روش های سوزنی محل زخم جراحی حدود ۲ تا ۳ میلی متر است و عارضه ای به لحاظ زیبایی به جا نخواهد گذاشت.