یکی از روش های درمانی سرطان رادیوتراپی می باشد که در آن با استفاده از پرتو(اشعه) های خاصی مانند ایکس، گاما و الکترون تغییراتی در DNA سلولها اتفاق می افتد و این امر باعث میشود امکان تکثیر از سلول ها سلب شده و در نهایت منجر به مرگ سلول های سرطانی گردد.
پرتودرمانی به دلیل اینکه جز درمانهای موضعی است عموما عوارض آن هم موضعی و فقط شامل سوختگی خفیف پوست میباشد.
از مهم ترین موادری که لازم است پرتودرمانی انجام شود عبارتند از:
عموما در مرحله ی بعد از پایان جراحی و شیمی درمانی قرار گرفته و انجام میشود. اما روش جدیدی هم وجود دارد که در موارد خاصی میتوان حین عمل جراحی پرتودرمانی را انجام داد.
معمول و رایج ترین روش پرتودرمانی به صورت خارجی است که پرتوهای مورد نظر توسط دستگاه شتاب دهنده خطی در مسیری مماس با ناحیه ای که قرار است پرتودرمانی شود به بدن تابانده میشوند. با این روش کل بافت پستان تحت پرتودرمانی قرار میگیرد. روش های دیگر که در آنها فقط بخشی از پستان تحت پرتودرمانی قرار میگیرد عبارتند از:
در واقع روشی است که پس از برداشتن توده سرطانی سردستگاه شتاب دهنده خطی وارد حفره خالی شده از تومور میشود ( محل جراحی ) و در مدت معینی مقدار معینی از پرتو الکترون به آن ناحیه از پستان داده میشود.
خیر، میتوان گفت که این روش در واقع برای اغلب بیماران قابل استفاده نیست بلکه برای آن دسته از بیماران خاصی که سنشان ۶۰ سال یا بیشتر است که تومورشان فقط یک کانون دارد و اندازه آن تا ۳ سانتی متر باشد انجام می گردد.در این انتخاب باید حساسیت و دقت زیاد انجام شود و معیارهای تخصصی بیشتری هم وجود دارند.
در واقع به از بین بردن سلولهای سرطانی با استفاده از داروهای خاص گفته میشود. داروهای شیمی درمانی باعث از بین رفتن سلولهای درحال تقسیم شده و بیشترین آسیب را به این سلولها میزنند زیرا یکی از بارزترین خصوصیات سلول های سرطانی سرعت در تکثیرآنهاست.
این داروها به محض اینکه سلول ها وارد مرحله ی تکثیر میشوند آنها را از بین میبرند. در بافتهای طبیعی بدن تعداد سلولهای درحال تقسیم بسیارکم هستند و به همین دلیل آسیب کمی هم به آنها وارد میشود.
برای جلوگیری از احتمال وجود سلول های سرطانی و از بین بردن سلول های باقی مانده پس از جراحی تومور و این روش احتمال بهبود را بسیار افزایش داده و تکمیل کننده روند درمانی است.
تزریق مجموعه داروهایی است که با فاصله زمانی حدود ۳ هفته به بیمار تجویز میگردد. این داروها عارضه هایی پس از مصرف به همراه خواهند داشت که در این فواصل زمانی برطرف میشوند و بدن بیمار آمادگی دریافت سری بعدی داروها را پس از گذشت این فاصله زمانی بدست خواهد آورد.
عوارض آن در زمان استفاده و یا پس از استفاده از داروها در بیمار دریافت کننده بروز می یابند و این عوارض ها که در زمان استفاده ایجاد میشوند معمولا گذرا و قابل برگشت هستند. شایع ترین این عوارض عبارتند از تهوع، استفراغ، ریزش موها و کاهش سلولهای خونی . عوارض درازمدت این داروها عبارتند از نارسایی تخمدان ها، اختلالات قلبی.
به دلیل سرعت بالای تکثیری که فولیکولهای مو دارند به سرعت تحت تاثیر داروهای درمانی قرار میگیرند که نتیجه آن ریزش موها است. اما پس از پایان معمولا موها دوباره همانند اول رشد خواهند کرد.
لزوما نه، زیرا انجام آن معیارهای مشخصی دارد. مثلا وقتی غدد لنفاوی زیربغل درگیر شده باشند شیمی درمانی ضرورت پیدا میکند و یا در تومورهایی که از نظر گیرنده هورمونی (استروژن و پروژسترون) منفی هستند انجام آن لازم خواهد شد.
سرطان هایی که از طرق غربالگری پیدا میشوند معمولا در مراحل خیلی زودرس شناسایی میشوند و احتمال نیاز به شیمی درمانی در آنها کمتر است و اما درمقابل سرطان هایی که با تاخیر شناسایی میشوند به احتمال زیاد نیاز پیدا خواهند کرد.
در سه حالت قبل از جراحی انجام می شود:
در اکثر موارد جراحی بخش اصلی درمان است بجز در مرحله چهارم بیماری که متاستاز به سایر ارگانها پیش آمده باشد.
لزوما همیشه نیاز به برداشتن پستان نمی باشد بلکه روش های مختلفی وجود دارند که با استفاده از آنها میتوان پستان را حفظ کرد. درواقع در روش های حفظ پستان تومور به همراه حاشیه ای از بافت سالم برداشته میشود و شکل کلی پستان دوباره برقرار میگردد.
برداشتن کل بافت پستان یعنی در عمل جراحی ماستکتومی احتمال عود موضعی (عود تومور در محل اولیه آن) به حداقل میرسد. اما احتمال متاستاز (درگیری سایر اعضا) در ماستکتومی و در روش های حفظ پستان (لامپکتومی) برابر است. البته تفاوت میزان عود موضعی در ماستکتومی و روش های حفظ پستان در صورتی که همراه با پرتودرمانی باشد، بسیار اندک است.
برداشتن پستان نمیتواند باعث جلوگیری از شیمی درمانی شود زیرا هدف اصلی از شیمی درمانی به حداقل رساندن احتمال متاستاز(درگیری سایر اعضای بدن) میباشد و نوع جراحی اعم از ماستکتومی ویا لامپکتومی (حفظ پستان) در نیاز بیمار به شیمی درمانی بی تاثیر خواهد بود.
میتوان گفت در بعضی بیماران بله. دربیماران مبتلا به سرطان پستان که لامپکتومی میشود بقیه بافت پستان باید پرتودرمانی ( رادیوتراپی ) بگیرد. قاعدتا برداشتن کل پستان نیاز بیمار به این پرتودرمانی را برطرف خواهد ساخت. اما گاهی علت تجویز پرتودرمانی اندازه تومور ویا تعداد غدد لنفاوی درگیر در ناحیه زیربغل است که دراین موارد انجام عمل جراحی ماستکتومی (برداشتن کل پستان) نیاز به رادیوتراپی را برطرف نخواهد کرد.
لزوما خیر.هنگامیکه تومورها کوچک تر و مراحل اولیه سرطان پستان باشد انجام جراحی حفظ پستان راحت تر قابل انجام است اما گاهی ماستکتومی در مراحل خیلی زودرس بیماری توصیه میگردد. درمقابل در مراحل پیشرفته نیز میتوان با انجام شیمی درمانی قبل از جراحی تومور را کوچک کرد و سپس اقدام به جراحی حفظ پستان (لامپکتومی) نمود.
اگر هر دو پستان با سرطان درگیر باشند برداشتن هر دو پستان ضرورت ندارد. برداشتن پستان مقابل به صورت پیشگیرانه انجام میشود. لطفا به مبحث ماستکتومی پیشگیرانه مراجعه کنید.
براساس تحقیقات عدم درمان سرطان پستان، پس از زمان متوسط ۲ الی ۷ سال با مرگ همراه خواهد بود. امروزه حدود ۹۰ درصد بیماران در پایان ۵ سال زنده اند و البته در مراحل زودرس بیماری این آمار بیش از ۹۸ درصد بیماران را شامل می گردد.
عوامل زیادی دراین موضوع موثرند اما مهمترین آن ها عبارتند از: اندازه تومور، درگیری غدد لنفاوی ، درگیری سایر نقاط بدن ، وابسته به هورمون بودن تومور، وضعیت HER2 ، خصوصیات تومور در بررسی پاتولوژی و بسیاری عوامل دیگر.
واضح است که تشخیص زودرس بیماری مهمترین عامل بهبود پیش آگهی است مهمترین دلیل غربالگری همین نکته است. تشخیص زودرس بیماری قابل تغییر دادن نیست از بین عوامل قابل تغییر پیگیری دقیق درمان بسیار مهم است.
در مرحله زودرس درصد بیمارانی که در پایان ۵ سال زنده اند ۹۸/۵ درصد، در مرحله موضعی پیشرفته ۸۴/۶ درصد و در مرحله پیشرفته که سایر مناطق بدن درگیر بیماری میشوند این آمار به ۲۵ درصد می رسد.
در مرحله صفر که بیمارانی هستند که در غربالگری تشخیص داده میشوند و سلولهای سرطانی محدود به داخل مجاری شیری هستند، ۱۰۰ درصد بیماران در پایان ۵ سال زنده می مانند.
خلاصه درمان در هر بیماری منوط به شرایط بیمار و نوع سرطان برنامه درمانی تجویز می گردد؛ اما معمولا شامل جراحی ، شیمی درمانی ، هورمون درمانی و درمان ضد HER2 میگردد.
اصولا در سرطان پستان در اول بیماری یک بیماری موضعی محسوب میگردد و این در نظر گرفته می شود که این تومور محدود به خود پستان می باشد به همین دلیل درمان موضعی جراحی و احتمالا پرتو درمانی انجام می گردد. اما در مراحل که بیماری پیشرفت داشته باشد و غدد لنفاوی زیر بغل را به طور چشم گیری درگیرکرده باشد، علاوه بر درمان موضعی، درمان کل بدن نیز انجام میشود تا از گسترش محدوده بیماری به سایر نقاط بدن جلوگیری گردد و البته در این میان درمان کل بدن اولویت خواهد داشت و به همین دلیل درمان کل بدن که شامل شیمی درمانی و هورمون درمانی میگردد، حتی ممکن است قبل از جراحی انجام شود.
درمان بر اساس مراحل بیماری( خلاصه درمان ) :
اگر بیماری به موقع شناخته شود و تحت درمان قرارگیرند در احتمال بسیار کم در ۵ تا ۱۰ سال اول دچار مشکل می گردند اما اگر بیماری که درمان نشوند به طور متوسط ظرف ۲ الی ۷ سال فوت خواهند کرد. برای اطلاعات بیشتر به قسمت “ پیش آگهی ” مراجعه کنید.
در اغلب موارد اولین مرحله جراحی و بعد از آن شیمی درمانی و سپس رادیوتراپی انجام می گردد و درمان ضد HER2 وهورمون درمانی آخرین مراحل خواهند بود انجام جراحی در زمان شیمی درمانی ویا انجام همزمان شیمی درمانی و رادیوتراپی توصیه نمی گردد.
براساس آمارها درمان موجب شده که حدود ۹۰ درصد بیماران در پایان ۵ سال زنده اندو این در صورتی است که در صورت عدم درمان سرطان پستان زمان متوسط مرگ، بین ۲ تا ۷ سال خواهد بود. همچنین در مراحل زودرس بیماری این آمار بیش از ۹۸ درصد بیماران را شامل میگردد.