بیوپسی وقتی انجام میشود که توده ای شک برانگیز در پستان پیدا شود. این توده میتواند در معاینه و یا در تصویربرداری (ماموگرافی، سونوگرافی یا ام آر آی) پیدا شود. بسته به خصوصیات این توده پزشک ممکن است لازم بداند بخشی ویا کل توده را خارج کند تا از نوع بافت آن مطلع گردد.
روش بیوپسی عبارتند از نمونه برداری باز(عمل جراحی)، نمونه برداری با سوزن ظریف (FNA) و یا نمونه برداری با سوزن ضخیم (Core) البته نمونه برداری میتواند با هدایت لمس پزشک و یا با هدایت دستگاه های تصویربرداری (ماموگرافی، سونوگرافی یا ام آر آی) انجام شود.
در شرایط مختلف ممکن است هر یک از روش های نمونه برداری ارجحیت پیدا کنند ولی در مجموع ترجیح بر این است که تاحد ممکن از نمونه برداری باز کمتر استفاده شود و این که نمونه برداری با هدایت سونوگرافی انجام شود. با این وجود برای توده های سطحی و توده های پشت هاله مرکزی پستان معمولا از روش باز استفاده میشود و در توده هایی که فقط در ماموگرافی دیده شوند از روش استریوتاکتیک استفاده میشود.
برای بیوپسی باز معمولا لازم است بیمار بیهوشی محدودی بگیرد، به همین دلیل این کار معمولا در اتاق عمل انجام میگیرد. اما سایر روش های نمونه برداری را میتوان با استفاده از بیحس کننده های موضعی در اتاق عمل های سرپایی، درمانگاه یا مطب انجام داد. استفاده از سونوگرافی در تمامی این حالت ها مقدور است.
عمل جراحی باز با توجه به نیاز به بیهوشی میتواند طولانی شود، اما سایر روش ها ظرف چند دقیقه انجام میشوند.
برای روش های سرپایی که با بیحسی موضعی انجام میشوند بستری لازم نیست و نیم تا یکساعت پس از انجام نمونه برداری و پس از اطمینان از وضعیت عمومی بیمار، بیمار میتواند به خانه برگردد. اما درصورتی که بیمار بیهوشی عمومی بگیرد لازم است چند ساعت در کلینیک پزشکی باقی بماند.
عموما توصیه میشود شب قبل از هر گونه عمل جراحی بیمار استحمام کند. اگر بیمار به داروی بیحسی حساست دارد حتما باید پزشک را مطلع سازد. اگر بیمار داروی خاصی مصرف میکند باید آنرا با پزشک در میان بگذارد. مصرف آسپیرین قبل از نمونه برداری با سوزن ظریف اشکالی ندارد ولی برای سایر روش ها بهتر است با نظر پزشک مربوطه به مدت یک هفته قطع گردد.
در نمونه برداری باز با توجه به انجام عمل جراحی، مراقبت پس از عمل به نظر پزشک مربوطه بستگی خواهد داشت اما در روش های سوزنی مختصر فشار روی پانسمان و استفاده ای کیسه یخ روی پانسمان در ساعات اول پس از نمونه برداری و برداشتن پانسمان روز پس از نمونه برداری توصیه میشود. بیمار روز پس از عمل میتواند حمام کند. فعالیت های معمولی مشکلی ندارند اما ورزش بستگی به تحمل درد توسط بیمار دارد و بهتر است چند روی به تاخیر بیفتد تا التیام کامل حاصل گردد.
به هیچ وجه روش های نام برده فوق در کشور های مختلف هزاران بار در مورد بیماران انجام شده و مطالعات مختلف نشان داده اند که این روش های بیوپسی موجب چنین عارضه ای نمیشود.
در بعضی تومورها بله اما در تومور پستان این عارضه مطرح نیست.
در بیوپسی باز خط محل برش جراحی بسته به تکنیک جراحی و خصوصیات فردی بیمار به درجات مختلف قابل مشاهده خواهد بود. اما در روش های سوزنی محل زخم جراحی حدود ۲ تا ۳ میلی متر است و عارضه ای به لحاظ زیبایی به جا نخواهد گذاشت.
به یک روش مدرن تصویربرداری از بدن می گویند که تصاویر متعددی از مقاطع بدن میگیرد و میتواند این تصاویر را به صورت سه بعدی بازسازی نماید. این دستگاه ها با استفاده از میدانهای مغناطیسی کار میکنند.
تا کنون عارضه خاصی شناخته و گزارش نشده است به طور کلی میتوان گفت عوارض دراز مدت میدان های مغناطیسی ( مانند تلفن های همراه ) برای بشر شناخته شده نیست.
در موارد زیادی مورد استفاده قرار میگیرد از قبیل مواردی که در ماموگرافی و سونوگرافی شک وجود داشته باشد و تصاویر گویا و واضح نباشند و نیاز به دقت بیشتری باشد، در خانمهایی که در گروه پرخطر برای سرطان پستان قرار بگیرند و سن پایینی داشته باشند، در بررسی های خانم هایی که قبلا جراحی پستان انجام داده به ویژه آنهایی که قبلا پرتودرمانی نیر دریافت کرده باشند و موارد خاص دیگری کاربرد دارد.
در واقع نمی شود گفت که بهتر است به خصوص این که توانایی ماموگرافی برای دیدن رسوبات ریز کلسیم (که در تشخیص زودرس سرطان پستان بسیار با اهمیت است) بیشتر از ام آر آی است اما دقیق ترین روش تصویر برداری از پستان ام آر آی است. از اشکال اصلی مثبت نشان دادن کاذب است یعنی مناطقی را مشکوک نشان میدهد که پس از نمونه برداری و یا جراحی مشخص میگردد که مشکلی وجود نداشته است.
برای انجام لازم است که میدان مغناطیسی دستگاه حداقل یک و نیم تسلا باشد و از کویل مخصوص پستان استفاده شود یعنی از ابزار خاصی استفاده میشود که پستان ها درون آن برای تصویر برداری قرار میگیرند.
بله تزریق لازم است MRI با تزریق و بدون تزریق وریدی ماده ای به نام گادولینیوم انجام میشود. این ماده در بیماری های کلیوی استفاده نمی شود و در بارداری و شیردهی باید با احتیاط استفاده شود.
یک روش تصویر برداری می باشد که برای بسیاری از مناطق بدن مورد استفاده قرار میگیرد و با استفاده از امواج صدا کار میکند که البته این امواج فرکانس بالایی دارند و با گوش انسان قابل شنیدن نیستند.
در واقع ضرورتی ندارد که افراد سالم به طور مرتب انجام دهند، اما در بعضی بیماری های خوش خیم مانند فیبروآدنوما گاهی لازم میشود برای مدت ۲ تا ۳ سال بیمار با سونوگرافی تحت نظر قرار گیرد. در بیماران مبتلا به سرطان نیز برای پیگیری از ماموگرافی استفاده میشود.
نمیتوان گفت دستگاه خاصی لازم است اما کیفیت و امکانات دستگاه ها با هم متفاوت می باشند و این عوامل بر کیفیت و دقت سونوگرافی های انجام شده تاثیر جدی میگذارند.
روش درست و استاندارد برای غربالگری سرطان پستان همانطور که گفته شد ماموگرافی از پستان است زیرا همان طور که در مبحث غربالگری توضیح داده شد، سونوگرافی از توانایی کافی (به ویژه برای دیدن رسوبات ریز کلسیم) برخوردار نیست. اما در مواردی که تراکم بافت پستان در ماموگرافی بالا باشد لازم میشود که از سونوگرافی هم، علاوه بر ماموگرافی، استفاده شود.
خیر تا به امروز عارضه قابل توجهی یافت نشده است.
به طور حتم نمیتوان این دو روش را با هم مقایسه کرد زیرا هر کدام از این دو روش نقاط قوت و ضعفی دارند، مثلا برای مشاهده کیست سونوگرافی بهتر است اما برای مشاهده رسوبات ریز کلسیم، که در برنامه غربالگری اهمیت بسیار بالایی دارد، بهترین روش ماموگرافی است.
در خانم های زیر ۳۵ سال معمولا روش اول تصویربرداری است چرا که ماموگرافی در این سنین معمولا تصویر خوبی ایجاد نمیکند، همچنین سونوگرافی روش مکمل ماموگرافی در خانم هایی است که درماموگرافی به علت تراکم بافت پستان آنها بالا است.
در واقع رادیوگرافی (عکسبرداری با اشعه ایکس) از پستان ها می باشد که به دو منظورانجام میشود: ۱- غربالگری ۲- تشخیصی
در خانم هایی که بالای سن ۴۰ ساال دارند از نوع غربالگری انجام میگیرد و تشخیصی در هر سنی ممکن است انجام شود.تفاوت در تصویربرداری نیز وجود دارد مثلاغربالگری در دو نما از هر پستان انجام میشود اما تشخیصی بسته به نظر رادیولوژیست ممکن است در نما های مختلف انجام بگیرد.
میتواند با درد همراه باشد خصوصا در خانم هایی که دچار درد پستان هستند به دلیل اینکه برای داشتن تصویر با کیفیت پستان ها باید کامل وارد دستگاه شده و تحت فشار صفحات دستگاه قرار گیرند که موجب درد در این ناحیه می گردد.
بهترین زمان پس از پایان عادت ماهیانه و یا یک هفته پس از شروع عادت ماهیانه می باشد.
یکی از دلایل نگرانی روش استفاد از اشعه ایکس می باشد به دلیل سرطان زا بودن این اشعه اما در واقع نتایجی که از آمار گیری به دست آمده، نشان میدهد در جوامعی که خانم ها به طور مرتب به ماموگرافی می پردازند مرگ و میر به دلیل سرطان پستان به طور چشمگیری کاهش یافته بنا به این آمار میتوان گفت در واقع مزایای بیشتری نسبت به مضراتش دارد.
دستگاهای قدیمی تر آنالوگ بوده ولی دستگاهای جدید دیجیتال می باشند و نوع آن بسته به تکنولوژی دستگاه ممکن است به صورت های مختلف انجام بگیرد. به تازگی روشی تحت عنوان توموسینتزیس اضافه شده که دقت تشخیصی آن را بالاتر برده است. برای خانمهای زیر ۶۰ سال استفاده از دستگاه های دیجیتال توصیه میگردد.
به طور حتم روش غربالگری نباید بیش از یک بار در سال انجام شود اما روش تشخیصی با رعایت احتیاط های لازم بسته به صلاح دید پزشک ممکن است بیش از یک بار هم انجام بگیرد.
در بعضی کشورهای غربی انجام غربالگری را پس از ۵۰ سالگی و برخی دیگر پس از ۴۰ سالگی توصیه کرده اند و باید توجه داشت که در این کشور ها سرطان پستان در سنین بالاتری رواج دارد در میانه سنی ۶۱ سال اما در کشورهای درحال توسعه سرطان پستان در سنین پایین تری شیوع پیدا میکند و به نظر میرسد برای کشور ما شروع غربالگری با ماموگرافی از سن ۴۰ سالگی مناسب تر باشد.
به دلیل دقت بالا در تشخیص است زیرا ماموگرافی علاوه بر این که میتواند توده های پستان را نشان دهد یک خصوصیت برجسته دارد که میتواند رسوبات ریز کلسیم (میکروکلسیفیکاسیون) را در پستان نشان دهد که سونوگرافی و حتی MRI در دیدن این رسوبات ضعف دارند. این رسوبات میتوانند اولین نشانه بروز سرطان در زودرس ترین شکل آن (کارسینوم درجا یا DCIS) باشند.
خیر ،رسوبات کلسیم در بسیاری از خانم های سالم در سنین بالا ممکن است دیده شوند ودر اکثر موارد این رسوبات نمای بدی نداشته و نیاز به اقدام خاص درمانی نیز نخواهند داشت. اما اگر به تشخیص رادیولوژیست نمای این رسوبات مشکوک باشد لازم میگردد که از آنها نمونه برداری انجام شود.