در واقع رادیوگرافی (عکسبرداری با اشعه ایکس) از پستان ها می باشد که به دو منظورانجام میشود: ۱- غربالگری ۲- تشخیصی
در خانم هایی که بالای سن ۴۰ ساال دارند از نوع غربالگری انجام میگیرد و تشخیصی در هر سنی ممکن است انجام شود.تفاوت در تصویربرداری نیز وجود دارد مثلاغربالگری در دو نما از هر پستان انجام میشود اما تشخیصی بسته به نظر رادیولوژیست ممکن است در نما های مختلف انجام بگیرد.
میتواند با درد همراه باشد خصوصا در خانم هایی که دچار درد پستان هستند به دلیل اینکه برای داشتن تصویر با کیفیت پستان ها باید کامل وارد دستگاه شده و تحت فشار صفحات دستگاه قرار گیرند که موجب درد در این ناحیه می گردد.
بهترین زمان پس از پایان عادت ماهیانه و یا یک هفته پس از شروع عادت ماهیانه می باشد.
یکی از دلایل نگرانی روش استفاد از اشعه ایکس می باشد به دلیل سرطان زا بودن این اشعه اما در واقع نتایجی که از آمار گیری به دست آمده، نشان میدهد در جوامعی که خانم ها به طور مرتب به ماموگرافی می پردازند مرگ و میر به دلیل سرطان پستان به طور چشمگیری کاهش یافته بنا به این آمار میتوان گفت در واقع مزایای بیشتری نسبت به مضراتش دارد.
دستگاهای قدیمی تر آنالوگ بوده ولی دستگاهای جدید دیجیتال می باشند و نوع آن بسته به تکنولوژی دستگاه ممکن است به صورت های مختلف انجام بگیرد. به تازگی روشی تحت عنوان توموسینتزیس اضافه شده که دقت تشخیصی آن را بالاتر برده است. برای خانمهای زیر ۶۰ سال استفاده از دستگاه های دیجیتال توصیه میگردد.
به طور حتم روش غربالگری نباید بیش از یک بار در سال انجام شود اما روش تشخیصی با رعایت احتیاط های لازم بسته به صلاح دید پزشک ممکن است بیش از یک بار هم انجام بگیرد.
در بعضی کشورهای غربی انجام غربالگری را پس از ۵۰ سالگی و برخی دیگر پس از ۴۰ سالگی توصیه کرده اند و باید توجه داشت که در این کشور ها سرطان پستان در سنین بالاتری رواج دارد در میانه سنی ۶۱ سال اما در کشورهای درحال توسعه سرطان پستان در سنین پایین تری شیوع پیدا میکند و به نظر میرسد برای کشور ما شروع غربالگری با ماموگرافی از سن ۴۰ سالگی مناسب تر باشد.
به دلیل دقت بالا در تشخیص است زیرا ماموگرافی علاوه بر این که میتواند توده های پستان را نشان دهد یک خصوصیت برجسته دارد که میتواند رسوبات ریز کلسیم (میکروکلسیفیکاسیون) را در پستان نشان دهد که سونوگرافی و حتی MRI در دیدن این رسوبات ضعف دارند. این رسوبات میتوانند اولین نشانه بروز سرطان در زودرس ترین شکل آن (کارسینوم درجا یا DCIS) باشند.
خیر ،رسوبات کلسیم در بسیاری از خانم های سالم در سنین بالا ممکن است دیده شوند ودر اکثر موارد این رسوبات نمای بدی نداشته و نیاز به اقدام خاص درمانی نیز نخواهند داشت. اما اگر به تشخیص رادیولوژیست نمای این رسوبات مشکوک باشد لازم میگردد که از آنها نمونه برداری انجام شود.
کیست به حفره ای پر از مایع که جداری از بافت زنده آنرا فرا گرفته گفته میشود.
اصولا کیست به دلیل پس رفت بافت غددی پستان ایجاد می گردد و این یک روند فیزیولوژیک است که بیماری نمی باشد. به طور کلی بافت غددی پستان از سنین خیلی پایین شروع به پس رفت می کنند و بافت چربی جایگزین آن می گردد. لبول پستانی که بافت غددی آن از بین رفته باشد قاعدتا تبدیل به کیست می گردد و این کیست ها معمولا بسیار کوچک هستند که اهمیتی بالینی ندارند اما ممکن است به تدریج رشد کنند و تا چند سانتی متر بزرگ شوند.
خیر، کیست خطرابتلا به سرطان پستان را بیشتر نمی کند و خود کیست هم تبدیل به سرطان نخواهد شد. اما باید گفت از آنجایی که هر سلول زنده ای ممکن است تبدیل به سرطان شود سلول های جدار کیست هم ممکن است دچار تغیییر به سمت سرطانی شدن بشوند اما این احتمال به اندازه سایر سلول های بافت پستان می باشد.
معمولا در اغلب خانم ها شایع می باشد واصلا ارتباطی به مسایل مادرزادی یا ارثی ندارد و در نتیجه پسرفت بافت غددی پستان ایجاد می گردد که روندی فیزیولوژیک است.
کیست پستان به زور معمول نیاز به درمان ندارد اما اگر کیست بزرگ شود و حجم یا شکل آن مشکل ساز شود و یا اگر با درد همراه گردد نیازبه افدامات درمانی پیدا خواهد کرد. در مورد کیست های بزرک بهترین راه درمان تخلیه آنها است که البته بهتر است با هدایت سونوگرافی انجام بگیرد. درمورد کیست های کوچکی که با درد همراه شوند، معمولا از درمان دارویی استفاده میشود.
در واقع میتوان گفت دارویی برای درمان کامل و برطرف کردن آن وجود ندارد که بتواند طور قطعی کیست را از بین ببرد. اما داروهای مختلفی میتوانند جحم و بزرگی کیست ها را کاهش دهند و یا فشار درون کیست را برطرف سازند.
از آنجا که هیچ تستی دقت صد در صد ندارد و هر روشی با درصد کمی خطا همرا میشود، گاهی ممکن است لازم شود سونوگرافی بیمار پس از چند ماه تکرار گردد. البته سونوگرافی برای تشخیص کیست پستان از دقت بسیار بالایی برخوردار است. به غیر از این دنبال کردن وضعیت کیست ها با سونوگرافی در درازمدت لزومی ندارد.
معمولا در کیست های ساده جراحی توصیه نمیشود اما اگر جدار کیست حاوی توده باشد و یا مایع داخل کیست خونی باشد، بررسی های بیشتر ضرورت پیدا خواهد کرد که ممکن است در ادامه کار جراحی نیز ضرورت پیدا کند.
فیبروآدنوم یک توده در پستان است که خوشخیم بوده و معمولا باعث افزایش خطرابتلا به سرطان پستان نمی گردد.
این توده معمولا بیشتر در سنین ۱۵ تا ۳۵ سالگی دیده میشوند. در سنین بالاتر ممکن است به صورت توده با رسوب کلسیم بروز پیدا کنند.
معمولا در ۲۰ درصد موارد متعدد است.
هنگام معاینه از جای خود حرکت میکند و کمی جا به جا میشود. حدود کاملا مشخصی دارد و نسبتا سفت است.
تاکنون علت آن ناشناخته مانده است و ریشه در زمینه های مادرزادی نیز ندارد.
در مرحله اول باید نوع آن تشخیص و تایید گردد و تنها روش تشخیص فطعی آن نمونه برداردی ویا برداشتن کل آن است.
درمواردی که در معاینه و تصویربرداری تشخیص داده شود و اثبات گردد وهیچ شک دیگری وجود نداشته باشد میتوان برای مدت کوتاهی ( ۳ - ۶ ماه ) آن را تحت نظر گرفت و پس از این دوره باید دوباره معاینه و تصویربرداری انجام شود.
خیر، در صورت تایید و تشخیص فیبروآدنوم به وسیله نمونه برداری دیگر نیازی به برداشتن توده نخواهد بود.
نمونه برداری به روش core زیر هدایت سونوگرافی
معمولا نیازی به برداشتن نیست اما در صورت نیاز به درمان، برداشتن به روش جراحی، تخریب با کرایو و برداشتن به روش vacuum assisted روش های استاندارد هستند. برداشتن جراحی روش اصلی است و روش vacuum assisted برای فیبروآدنوماهای زیر ۲ سانتی متر قابل استفاده است. قبل از روش های غیر جراحی باز بیوپسی به روش core ضروری است.
در صورتی که جراحی انجام نگردد تحت نظر گرفتن توده به مدت ۱ تا ۲ سال توصیه میگردد ولی بیشتر از این دوره ضروری به نظر نمی رسد.
لنف در واقع مایع میان بافتی است که توسط مجاری لنفاوی از بافتهای مختلف جمع آوری شده ودر نهایت به سیستم وریدی تخلیه و باعث بزرگی غدد لنفاوی میشوند. مجاری لنفاوی رگ های بسیار ریزی هستند که مایع میان بافتی با فشار کمی در آنها جریان پیدا میکند.
غدد لنفاوی اعضایی سازمان یافته هستند که در مسیر مجاری لنفاوی قرار میگیرند و فعالیت دفاعی در برابر مولکول های(آنتی ژن های) بیگانه و عفونت ها و سلول های سرطانی را برعهده دارند.
معمولا عفونت باعث فعال شدن سلولهای ایمنی موجود در این غدد می شود و این باعث برجستگی و بزرگ شدن غدد لنفاوی میگردد و همین طور تجمع سلولهای سرطانی در غدد لنفاوی نیز میتواند منجر به بزرگ شدن این غدد می گردد.
لنف از بازو، دیواره قفسه سینه و پستان به غدد لنفاوی آگزیلاری تخلیه میشوند. هر ضایعه ای در هر یک از این مناطق میتواند منجر به بزرگی غدد لنفاوی آگزیلاری گردد.
تشخیص آن می تواند از طریق درد باشد باشد زمانی که بزرگی غده لنفاوی در اثر عفونت است معمولا دردناک است و هنگام لمس این ناحیه توسط خود بیمار و معاینه پزشک با درد همراه خواهد بود.
اصولا ماموگرافی روش بسیار مناسبی برای بررسی پستان علت بزرگ شدن غدد در پستان است اما در مورد خود غدد لنفاوی و تشخیص و تعیین این که آیا به علت تجمع سلول های سرطانی بزرگ شده یا به علت عفونت، نمی تواند کمکی کند.
غدد لنفاوی که به علت تجمع سلولهای سرطانی بزرگ شده باشند در سونوگرافی معمولا نمای متفاوتی نسبت به بزرگی در اثر عفونت دارند. برای یافتن توده پستان و علت بزرگ شدگی هم میتوان از سونوگرافی استفاده کرد.
بهترین روش برای یافتن کانون های سرطان پستان که در ماموگرافی و سونوگرافی دیده نمیشوند MRI است و همین طور میتواند در مورد ماهیت غده لنفاوی و اینکه به علت سرطان است و یا عفونت نیز کمک کند.
هنگامی که با تصویربرداری و یا با درمان های اولیه مانند مصرف آنتی بیوتیک تشخیص نهایی ویا بهبودی حاصل نشود نمونه برداری لازم میگردد. این نمونه برداری معمولا به روش FNA که نمونه برداری با سوزن ظریف است و زیر هدایت سونوگرافی انجام میشود، به همان روشی که برای توده پستان انجام میگیرد.
ترشحاتی که در خانوم های بالای ۴۰ سال به صورت خود به خود و از یک مجرا از یک پستان باشد و این ترشحات خونی باشند مشکوک می باشد.
در اغلب خانوم ها ترشحات پستان رواج دارد که معمولا این ترشحات خود به خود نمی باشند از هر ۲ پستان و مجاری متععد خارج می گردند وبعد از تصویربرداری و معاینه در صورت طبیعی بودن دیگر نیاز به پیگیری و اقدامات درمانی بلند نمیباشد.
مصرف برخی از داروها همانند متیل دویا، رانیتیدین ، سایمتیدین و یارزرپین ممکن است باعث دیده شدن این ترشحات شود اما ترشحاتی که ناشی از مصرف دارو باشد دارای خصوصیات مشکوکی نخواهد بود.
از علت های ترشحات پستان میتوان به بالابودن پرولاکتین و کم کاری تیرویید میتوانند اشاره کرد که البته در این شرایط ترشحات باز هم طبیعی بود مشکوک نمی باشند.
در موارد مشکوک آزمایش (سیتولوژی) از ترشحات پستان، توصیه میگردد و در بقیه موارد این آزمایش ضرورتی ندارد اما معمولا لازم میشود این ترشحات از نظر وجود خون بررسی شوند. سایر بررسی ها شامل انجام ماموگرافی، سونوگرافی و در برخی موارد MRI میباشد.
در زمانی که روش های تصویر برداری مثل ماموگرافی و سونوگرافی ضایعه ای را پیدا نکنند روش عکسبرداری رنگی از مجرای شیری (داکتوگرافی) برای یافتن توده های داخل مجرا زمانی لازم میگردد وطبیعتا انجام این بررسی در ترشحات غیر مشکوک ضرورتی ندارد.
ترشحات غیر طبیعی پستان در واقع برای سرطان علت نسبتا نادری است. اما به دلیل مطرح بودن سرطان لازم است تمامی این بیماران دقیقا مورد بررسی قرار بگیرند..